‘Festina lente’ is een klassiek adagium dat "haast u langzaam" betekent. Het is de lijfspreuk van een klant nadat de organisatie te veel tegen de nadelen van ‘thinking fast’ liep.
Beeld u in.
Nu het weer mag stapt u ‘s morgens in uw wagen en rijdt u naar uw werk. Het is al een jaar geleden dat u dit traject deed en u verbaast zich over de nieuwbouw die aan het grote kruispunt reeds helemaal klaar is. De sporthal wat verderop heeft een nieuwe reclame aan de gevel. U kijkt uw ogen uit, nieuwsgierig en geïnteresseerd, ‘slow’.
De werkweek heeft 5 dagen. Op donderdag hebt u het traject al 3 maal afgelegd. U rijdt naar uw werk en denkt na over de vergadering die er straks aan komt en de boodschappen die vanavond nog moeten gedaan worden. U komt perfect normaal aan op uw werkplek. Mocht ik u vragen hoeveel verkeerslichten op rood en hoeveel op groen stonden, u zou het me wellicht niet kunnen zeggen. U reed probleemloos, laag-bewust, ‘fast’.
Maar toch, niemand is perfect. Ik schakel geruisloos van 1 over 2 naar 3. Maar dan, raar maar waar, trap ik geregeld de koppeling niet diep genoeg in, met een knarsend geluid tot gevolg. Tussen 4 en 5 weer helemaal geen probleem.
Misschien denk u steeds, nadat u een straat recht reeds passeerde, “ik had even moeten kijken of ik geen voorrang moest verlenen, maar ja, nu is het te laat”.
Misschien, …, vult u het maar in voor uzelf.
‘Thinking fast’ wordt sterk gepromoot in business omgevingen. Individuen, teams, afdelingen, moeten snel en efficiënt handelen. Maar soms blijkt het toch niet effectief. Er zitten ‘schakel-foutjes’ in de ketting.
De traditionele oplossing
Gezien men aanvoelt dat het probleem zich situeert in het ’thinking fast spectrum’, gaat men ‘thinking fast’ als remedie inzetten. Een panoplie van goed gevoel activiteiten, team building oefeningen, introspecties, leiderschapsdagen, …
Om bij de metafoor te blijven, we gaan een dag racen op het circuit van Zolder want schakelen is belangrijk bij racen. Natuurlijk zorgt zo’n dag voor een wauw gevoel, de goesting om weer achter het stuur te kruipen en auto te rijden als een echte professional. We maken zelfs een ‘nieuwjaarsvoornemen’ om beter te gaan rijden. Maar brengt het iets bij?
Neen.
Ten eerste. Het gevoel gaat voorbij. Reeds enkele weken later zijn er zoveel andere zaken gepasseerd die ook een goed gevoel gaven en de focus verlegden.
Ten tweede. ‘Thinking fast‘ leert NIET rechtstreeks. Het bouwt ervaring op doorheen het hele leven (lange termijn) en/of via bewust leren (slow).
De betere oplossing
Om van m’n schakel probleem af te raken zal ik (opnieuw) enkele uren rijles moeten volgen. De instructeur naast me is mijn ‘externe thinking slow’ die mijn ‘eigen thinking slow’ helpt en aanstuurt. “Eerste versnelling, goed, tweede, derde, pas nu op, koppeling indrukken, ok, goed zo.” Via hem leer ik (‘slow’) de koppeling juist in te drukken en veranker ik deze ervaring in mezelf (voor later ‘fast’ gebruik).
Niemand haalt het in z’n hoofd om onze kinderen een rijbewijs te geven na een dag wauw-ervaringen op het circuit van Zolder. Opleiding is noodzakelijk. In onze maatschappij is leren verbonden geraakt met kind, adolescent en jong volwassen zijn.
Levenslang leren is echter de natuurlijke staat van de mens.
De onderliggende principes
Intuïtief ‘fast thinking’ is niet verkeerd en helpt ons vlot door het leven te navigeren. Maar het is niet in staat haar eigen fouten te zien en te corrigeren.
Daarvoor hebben we als mens het enorme geluk dat de evolutie ons ‘thinking slow’ geschonken heeft.
U kent het fractal principe. Hier komt het ten volle tot uiting.
Daniel Kahneman definieerde:
‘Thinking slow / systeem 2’
'Thinking fast / systeem 1'
Minder bekend van hem is de volgende fractal stap:
‘Thinking slow / systeem 2’
‘Thinking fast / systeem 1’
Waarden / het evaluerende systeem
Belangen / het actie systeem
(Dit fractal moet u 'bottom-up' lezen)
In het laag-bewuste ‘thinking fast’ komt de actie eerst. Acties die onze belangen / noden moeten vrijwaren. We rijden hierdoor quasi ‘probleemloos’ met de wagen.
Ze zijn verbonden met een ‘automatisch evaluatiesysteem’ dat verankerd is in onze waarden en actief via onze emoties. U kent het zeker via ‘de eerste aanblik’. U evalueert iemand die u voor het eerst ziet automatisch en past daar laag-bewust uw actie op aan.
Zodra we (laag-bewust) gevaar/plezier/ … spotten, wordt ons actiesysteem bijgestuurd. Maar dit blijft binnen het automatisch actie-evaluatiesysteem.
Indien we onze waarden zelf willen veranderen, zullen we beroep moeten doen op ‘thinking slow’.
Guido Van Nuffelen | www.orchestri.com